Αρθρογραφία

Όταν το σώμα σου σου φωνάζει

Πόσες φορές έχεις ταλαιπωρηθεί από ενοχλήσεις ή πόνους στο σώμα σου που είτε εμφανίζονται ξαφνικά κι επιμένουν για κάποιο διάστημα είτε προϋπήρχαν κι ενεργοποιούνται ξανά ή γίνονται πιο οξείς;

Προβληματίζεσαι, αλλά δίνεις χρόνο, με τη σκέψη και την ελπίδα ότι θα υποχωρήσουν, και στο μεταξύ κάνεις ό,τι μπορείς για να ανακουφιστείς από τον πόνο.

Περνάει ο καιρός και βλέπεις ότι δεν αλλάζει κάτι.

Ανήσυχος, πηγαίνεις σε γιατρούς και κάνεις εξετάσεις, για να βρεις τι σου συμβαίνει και να απαλλαγείς επιτέλους από τον πόνο.

Αν δε βρεθεί κάτι οργανικό, η απάντηση συνήθως είναι «Είναι ψυχολογικό».

Κι, αν πρόκειται για ζήτημα υγείας που προϋπήρχε, πιθανόν να ακούσεις «Φούντωσε ξανά από το άγχος».

Πιθανόν κι ο ίδιος να ήσουν ήδη υποψιασμένος, αλλά ήθελες να βεβαιωθείς ότι δε συντρέχει λόγος (σωματικής) υγείας – και πολύ καλά έκανες, γιατί είναι σημαντικό να αποκλείουμε αρχικά αυτόν τον παράγοντα πριν μιλήσουμε για τον ψυχολογικό.

Και τώρα ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και τη σωματοποίηση.

Αρχικά, να σου εξηγήσω τι ακριβώς σημαίνει το ένα και τι το άλλο.

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αφορούν συμπτώματα που έχουν οργανική βάση κι αιτιολογία και πυροδοτούνται ή οξύνονται από ψυχολογικούς παράγοντες. Θα μπορούσε να είναι, παραδείγματος χάριν, κάποια μυοσκελετική δυσκολία ή ένα αυτοάνοσο, που έχεις καταφέρει να ρυθμίσεις και να «κοιμίσεις» και σε περιόδους ψυχολογικής ισορροπίας και σταθερότητας δε σε ταλαιπωρεί, ενώ σε μία ψυχοπιεστική συνθήκη ή περίοδο «ξυπνάει» κι ο πόνος εμφανίζεται ξανά.

Η σωματοποίηση, από την άλλη πλευρά, δεν έχει να κάνει με κάποιο σύμπτωμα που έχει οργανική αιτιολογία. Αφορά ενοχλήσεις και πόνους που εμφανίζονται ως απόκριση του οργανισμού σε μία ψυχοπιεστική συνθήκη, χωρίς να συντρέχει λόγος σωματικής υγείας. Είναι, εν ολίγοις, ο τρόπος που εφευρίσκει το σώμα μας για να δώσει διέξοδο στη συσσωρευμένη ενέργεια των δύσκολων συναισθημάτων που βιώνουμε.

Και στο σημείο αυτό να σου αναφέρω και τις λεγόμενες αντιδράσεις μετατροπής, που αφορούν πιο δύσκολες καταστάσεις και την επίλυση ακραίων εσωτερικών συγκρούσεων. Είναι κατά βάση νευρολογικής φύσης και τέτοια παραδείγματα είναι η απώλεια όρασης, ακοής κι ομιλίας ή μορφές μυϊκής παράλυσης. Αυτές, βέβαια, εμφανίζονται λιγότερο συχνά σε σχέση με τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και τη σωματοποίηση.

Όπως καταλαβαίνεις, η ψυχική και η σωματική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.

Αλλαγές στη μία, είτε με θετικό είτε με αρνητικό πρόσημο, επιφέρουν σαν ντόμινο αλλαγές και στην άλλη.

Το πώς επιδρά η σωματική υγεία στην ψυχική σίγουρα το καταλαβαίνεις και βιωματικά – πώς μεταβάλλεται η διάθεσή σου ακόμη και με έναν απλό πονοκέφαλο.

Αντίστοιχα, μία δεδομένη ψυχολογική κατάσταση για παρατεταμένο χρονικό διάστημα επηρεάζει τη λειτουργία πλήθους οργανικών συστημάτων, μεταξύ των οποίων το ενδοκρινολογικό, το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό, το ανοσοποιητικό και το πεπτικό, ενώ, παράλληλα, επιφέρει αλλαγές και στο δέρμα, τις διατροφικές συμπεριφορές, τον ύπνο και το σεξ. 

Αν μπορούμε να το αποδώσουμε σε μια εικόνα, φαντάσου το σώμα σου ως ένα δοχείο.

Μέσα σε αυτό εναποθέτεις τον εαυτό σου και καθετί που σε αφορά.

Τις εμπειρίες σου, τις λαχτάρες σου, τις ανάγκες σου, τα όνειρά σου κι όλο το νόημα με το οποίο τα χρωματίζεις.

Και μαζί μ’ αυτά και ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ματαιωμένες προσδοκίες, ανεπεξέργαστα ψυχολογικά τραύματα, ανεπίλυτες εσωτερικές συγκρούσεις, αντίξοες συνθήκες ζωής, κάθε λογής δυσκολίες που σε βρήκαν στο δρόμο σου και κάθε απώλεια, «πραγματική» ή συμβολική, που άνοιξε μια πληγή μέσα σου.

Κι όλο το άγχος, την αγωνία, το φόβο, τη θλίψη, την απελπισία, την ενοχή, τη ντροπή και το πένθος που κουβαλάς μέσα σου.

Όλα αυτά τα εναποθέτεις μέσα στο σώμα σου.

Κι, αν δεν τους δίνεις διέξοδο εσύ, φροντίζει να το κάνει εκείνο.

Κι, έτσι, με τον τρόπο του εκφράζει ό,τι δεν ειπώνεται ανοιχτά.

Θυμάται την κακοποίηση.

Θυμάται την αυτο-τιμωρία.

Θυμάται και το χάδι.

Θυμάται και την αυτο-φροντίδα.

Το σώμα σου είναι πιο πολύτιμο απ’ ό,τι ίσως αντιλαμβάνεσαι, φίλε μου.

Να το αφουγκράζεσαι.

Να το σέβεσαι.

Και να το φροντίζεις.

Είναι το σπίτι σου.

Και να σε αφουγκράζεσαι.

Να σε σέβεσαι.

Να σε φροντίζεις.

Για να μην υπάρχει βάρος το οποίο χρειάζεται να κουβαλά το σώμα σου.