Αρθρογραφία
Το πρόσωπο της ναρκισσιστικής κακοποίησης
Όλοι γνωρίζουμε βιωματικά πόσο σημαντικές είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις για την ψυχολογική μας ευημερία και, κατ’ επέκταση, ακόμη και για τη σωματική μας υγεία.
Η συντροφική σχέση είναι από τις πιο στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Σε μία υγιή σχέση υπάρχει ενδιαφέρον και νοιάξιμο, οικειότητα, σεβασμός, εκτίμηση και θαυμασμός, εμπιστοσύνη και αίσθηση ασφάλειας, διάθεση για φροντίδα των αναγκών του άλλου προσώπου, επικοινωνία, μοίρασμα και στήριξη κι όλα αυτά αγκαλιάζονται από μία υπέροχη αμοιβαιότητα.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν λείπουν οι ποιότητες αυτές και, παρότι κάτι μέσα σου σού φωνάζει πως τα πράγματα δεν πάνε καλά, δυσκολεύεσαι να προσδιορίσεις τι είναι αυτό που δεν πάει καλά;
Η ναρκισσιστική κακοποίηση συμβαίνει με τρόπους που δε γίνονται εύκολα αντιληπτοί.
Ας το πάρουμε, λοιπόν, βήμα – βήμα.
- Πώς ξεκινάει;
Με συμπεριφορές του τύπου love bombing
Σε πλησιάζει ένας άνθρωπος που μοιάζει να σε θαυμάζει, είναι ενθουσιασμένος μαζί σου και θέλει να σε γνωρίσει. Στην αρχή της γνωριμίας φαίνεται ξετρελαμένος μαζί σου και φροντίζει να στο δείχνει. Σε περιποιείται, σου τηλεφωνεί συχνά, θέλει να σε βλέπει με κάθε ευκαιρία, είναι τρυφερός και δοτικός, μπορεί ακόμη και να σου πει ότι είσαι ο άνθρωπος που περίμενε χρόνια και να αρχίσει να κάνει σχέδια για ένα κοινό μέλλον.
Οι συμπεριφορές αυτές, ακόμη κι αν κάποιες τις αξιολογείς ως υπερβολικές, αναπόφευκτα σε κολακεύουν και καταλήγουν να κάμψουν τις όποιες αντιστάσεις σου, ακριβώς επειδή είναι επαναλαμβανόμενες και με συνέπεια.
Αφήνεις, λοιπόν, σταδιακά στην άκρη τις επιφυλάξεις σου και αφήνεσαι σε αυτό το κύμα αγάπης, που φαντάζει το πιο ξεχωριστό δώρο.
Όλα συμβαίνουν τόσο γρήγορα και σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα που δεν προλαβαίνεις να στρέψεις προς τα μέσα τη ματιά σου και να αναλογιστείς τι συμβαίνει.
Αυτό είναι μία τακτική, ακόμη κι αν δεν είναι πάντα συνειδητή, για να κάνει τη σχέση να προχωρήσει τόσο γρήγορα, ώστε να αρχίσει να αποκτά έλεγχο στη ζωή σου.
Μπορεί να διέκρινε πράγματι ποιότητες σε εσένα που θαυμάζει και θα ήθελε να έχει κι ο ίδιος. Μπορεί, όμως, και να ήσουν απλά ένας «εύκολος στόχος» για εκείνον. Τι σε κάνει «εύκολο στόχο»; Η υπέροχη – κατά τη γνώμη μου - ικανότητά σου για ενσυναίσθηση.
- Πώς συνεχίζεται;
Προσπαθεί να σε απομονώσει από το κοινωνικό σου δίκτυο, ώστε να σε αποδυναμώσει και να μπορεί πια να ασκεί ακόμη μεγαλύτερο έλεγχο σε εσένα και στη ζωή σου.
Παραπονιέται, όταν βγαίνεις με τους φίλους σου ή αφιερώνεις χρόνο σε κάποιο χόμπυ σου ή σε οτιδήποτε φροντιστικό για τον εαυτό σου. Θέλει να είσαι πάντα διαθέσιμος για εκείνον, ακόμη κι αν εκείνος επιλέγει να έχει χρόνο για τον εαυτό του.
Αυτό σιγά σιγά κλιμακώνεται σε διαφωνίες και συγκρούσεις με φωνές ή τιμωρητική συμπεριφορά του τύπου «σου κρατάω μούτρα», «σε αγνοώ», «εξαφανίζομαι για λίγο», «κάνω πράγματα που ξέρω ότι θα σε πληγώσουν», αποσκοπώντας στο να σου δημιουργήσει ενοχή και να σε φέρει σε μια ευάλωτη θέση, ώστε να μπορεί να σε «χειριστεί» πιο εύκολα και να σε οδηγήσει εκεί όπου θέλει.
Μπορεί να αρχίσει να σου λέει ψέματα, ακόμη και να σε απατάει, να σε προσβάλει κεκαλυμμένα μέσω «αθώων πειραγμάτων», να σου μιλάει υποτιμητικά και ειρωνικά, να σε «βγάζει τρελό» επανειλημμένα και να γίνει ακόμη και ανοιχτά επιθετικός, πχ. με σωματική βία.
Σου φερόταν τόσο όμορφα και για να συνεχίσει να το κάνει απαιτεί να συμμορφώνεσαι με τις επιθυμίες του.
Στη συνέχεια, κάποιες φορές εμφανίζεται βαθιά στεναχωρημένος για τον τρόπο που σου φέρθηκε και σου ζητάει να τον συγχωρήσεις. Για να στο κάνει πιο εύκολο σου θυμίζει με τη συμπεριφορά του τον άνθρωπο που ήταν στην αρχή. Είναι και πάλι τρυφερός, δοτικός, φροντιστικός και σε κάνει να νιώθεις ξεχωριστός και σημαντικός. Κι αυτό έρχεται σαν σταγόνες βροχής σε διψασμένη γη για ‘σενα.
Αυτή η φάση με τις εναλλαγές στα δύο άκρα μπορεί να διαρκέσει ακόμη και χρόνια. Αναπόφευκτα προσαρμόζεσαι και συνηθίζεις σε σημείο που μπορεί να «παίρνεις πάνω σου» όλη την ευθύνη, αμφισβητώντας τον εαυτό σου.
Μαζί με την εμπιστοσύνη στον εαυτό σου χάνεις και τους φίλους σου και κάθε αγαπημένη σου δραστηριότητα. Δεν αντλείς χαρά από τίποτα πια.
Κι, έτσι, καταλήγεις ψυχολογικά εξουθενωμένος, μπερδεμένος και βαθιά μόνος.
Αν στο μεταξύ εσύ από την πλευρά σου αντιστέκεσαι στις επίμονες προσπάθειές του να σε ελέγξει, το πιθανότερο είναι να χάσει τον ενδιαφέρον του, να φύγει και να αναζητήσει αλλού έναν «εύκολο στόχο».
- Πώς λήγει αυτό;
Είναι στο χέρι σου και μόνο, φίλε μου.
Εύχομαι ειλικρινά το προστατευτικό κομμάτι του εαυτού σου, που εξαρχής ήταν σε εγρήγορση και σε προειδοποιούσε απεγνωσμένα να ακούσεις τα καμπανάκια κινδύνου, να αποδειχθεί πιο δυνατό έναντι του υπόλοιπου ταλαιπωρημένου πλέον κι ευάλωτου εαυτού σου.
Καταλαβαίνω τη βαθιά σου επιθυμία για συντροφικότητα.
Όμως, σου αξίζει μία σχέση που είναι καταφύγιο κι όχι πεδίο μάχης.
Αυτό που θέλω να σου πω αρχικά είναι, αν νιώθεις έτοιμος, να μαζέψεις το κουράγιο σου και να τρέξεις μακριά από αυτόν τον άνθρωπο, χωρίς να επιτρέψεις στον εαυτό σου να κοιτάξει πίσω. Δεν υπάρχει τίποτα που μπορείς να διαπραγματευτείς μαζί του προς την κατεύθυνση κάποιας αλλαγής.
Στη συνέχεια, θέλω να ξέρεις ότι δεν είσαι ο μόνος με μία τέτοια δύσκολη εμπειρία, όπως δεν είσαι και μόνος σε όλο αυτό.
Είμαι εδώ για εσένα.
Για να σε βοηθήσω να γιατρέψεις τις πληγές σου.
Για να σε βοηθήσω να έρθεις σε επαφή με παραμελημένα κομμάτια του εαυτού σου και να ωριμάσεις μέσα από αυτό.
Για να δουλέψουμε μαζί την ενοχή σου και το φόβο σου.
Για να μπορέσεις να αποδώσεις ένα νόημα στην εμπειρία σου αυτή, ώστε να την ενσωματώσεις στην ιστορία της ζωής σου, χωρίς να σε καθορίζει – δεν είσαι αυτό που σου συνέβη.
Για να σε διευκολύνω να χαράξεις την πορεία της ζωής σου σε νέα μονοπάτια που σου κάνουν νόημα.
Μέχρι να νιώσεις αρκετά δυνατός να σταθείς μόνος σου στα πόδια σου και να ανοίξεις τα φτερά σου προς τα όνειρά σου.
