Αρθρογραφία

Γιατί μας τρομάζει η ευτυχία;

Πόσες φορές πληγώθηκες από μια σχέση με έναν άνθρωπο συναισθηματικά μη διαθέσιμο ή και κακοποιητικό ή από μια σχέση τόσο όμορφη, όπου ο άλλος άνθρωπος ήταν τόσο δοτικός και φροντιστικός μαζί σου που δεν το άντεξες;

Και μετά πιθανόν να αναρωτιόσουν τι δεν πάει καλά μ’ εσένα – γιατί έκανες λάθος επιλογή στην πρώτη περίπτωση και γιατί δεν άντεξες την ευτυχία στη δεύτερη.

Είναι ένας συνδυασμός από τις παραστάσεις που είχαμε για το πώς αλληλεπιδρούσαν οι κοντινοί μας άνθρωποι μεταξύ τους και, το κυριότερο, από την εμπειρία μας στη σχέση μας μαζί τους.

Όταν ερχόμαστε στον κόσμο, έχουμε κάποιες ανάγκες. Οι βασικές αφορούν την επιβίωσή μας κι ένα ασφαλές περιβάλλον και οι ψυχολογικές αφορούν την αγάπη, τη στοργή και την αποδοχή. Δεν είμαστε, όμως, ακόμη σε θέση να φροντίσουμε οι ίδιοι τις ανάγκες μας, οπότε χρειαζόμαστε τουλάχιστον ένα πρόσωπο φροντίδας. Συνήθως οι γονείς αναλαμβάνουν αυτόν το ρόλο. Όπως και να ‘χει, δεν έχει τόση σημασία ποιο είναι το πρόσωπο φροντίδας όση έχει η σχέση μας μαζί του και το πώς στέκεται απέναντι στις ανάγκες μας.

Χρειαζόμαστε ευαισθησία, αμεσότητα, συνέπεια και σταθερότητα. Αν το πρόσωπο φροντίδας είναι πάντα εκεί για να ακούσει αρχικά την ανάγκη μας και, στη συνέχεια, να προσπαθήσει να ανταποκριθεί σε αυτή με ευαισθησία, τείνουμε να αναπτύσσουμε ασφαλή δεσμό. Η αρχική μας εμπειρία από τον κόσμο είναι θετική, αναπτύσσουμε εμπιστοσύνη και μαθαίνουμε ότι οι ανάγκες μας έχουν αξία κι ότι υπάρχει κάποιος που μας αγαπάει και μας φροντίζει. Άρα αξίζουμε.

Αν το πρόσωπο φροντίδας είναι απρόβλεπτο και κάποιες φορές μας φροντίζει και άλλες φορές αδιαφορεί ή μας παραμελεί ή μας αγνοεί ή μας απορρίπτει ή είναι σταθερά επιθετικό και κακοποιητικό, τείνουμε να αναπτύσσουμε ανασφαλή δεσμό. Η αρχική μας εμπειρία από τον κόσμο είναι αρνητική ή συγκεχυμένη, αναπτύσσουμε ανασφάλεια, νιώθουμε άγχος, φόβο, θλίψη, θυμό και ενοχή και μαθαίνουμε ότι δεν αξίζουμε να μας αγαπούν και να μας φροντίζουν.

Αυτή είναι η πρώτη μας σχέση.

Η σημασία της είναι ιδιαίτερη, καθώς αναπόφευκτα συνδιαμορφώνει το πρότυπο και για τις σχέσεις που θα ακολουθήσουν στην υπόλοιπη ζωή μας και ιδιαίτερα τις συντροφικές, επειδή αυτές είναι από τις πιο στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Μέσω αυτού του προτύπου μαθαίνουμε μία συγκεκριμένη γλώσσα για να σχετιζόμαστε με τους άλλους ανθρώπους. Μαθαίνουμε τι είναι φυσιολογικό και πιθανόν κάτι αντίστοιχο να αναζητήσουμε και σε άλλες σημαντικές μας σχέσεις. Κι αν δεν το αναζητήσουμε, πιθανόν να το ανεχτούμε, αν μας συμβεί.

Είναι ένα μοτίβο.

Έτσι, για να επανέλθω στην αρχή του άρθρου, η επιλογή σου, φίλε μου, για έναν άνθρωπο που δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμος ή σε κακοποιεί ή εσύ δεν είσαι συναισθηματικά διαθέσιμος ή είσαι κακοποιητικός αντανακλά αυτό το μοτίβο. Σου επικοινώνησαν στην πιο τρυφερή σου ηλικία ότι δεν αξίζεις την αγάπη και τη φροντίδα ή έμαθες τη γλώσσα της βίας. Πλέον ίσως μπορείς να αναγνωρίσεις ότι δεν είναι εντάξει η βία, όμως, πιθανόν να δυσκολεύεσαι να αμφισβητήσεις το μήνυμα ότι δεν αξίζεις την αγάπη.

Αντίστοιχα, και το να σαμποτάρεις ο ίδιος μια όμορφη σχέση σου ή να μην αντέχεις την τόση ευτυχία αντανακλά το ίδιο μοτίβο. Στάθηκες τυχερός να έρθει στη ζωή σου ένας άνθρωπος που σε αγαπάει και σε φροντίζει και σου δείχνει ότι αξίζεις, κόντρα στην προηγούμενή σου εμπειρία. Και δεν το αντέχεις. Γιατί σε πότισαν από μικρό με το φαρμάκι της πεποίθησης ότι δεν είσαι άξιος για τέτοια ευτυχία ούτε για αγάπη χωρίς όρους.

Στην αρχή μπορεί να την καλωσόρισες και να αφέθηκες να απολαύσεις εκστατικά το θαύμα της – ήταν μια υπέροχη έκπληξη, ένα φως! Όμως, από κάποιο σημείο και μετά άρχισε κάτι να σε τρώει μέσα σου. Κι έλεγες στον εαυτό σου: «Δε μπορεί να είναι αληθινό και να είναι τόσο καλό.», «Δε θα κρατήσει για πολύ, θα το χάσω.». Κι η αγωνία ότι θα το χάσεις ανυπόφορη. Και η ενοχή ότι έχεις κάτι που δε σου αξίζει παραλυτική. Κι άρχισες να το δηλητηριάζεις μέχρι που χάλασε κι επιβεβαιώθηκες ότι δε θα κρατούσε. Μια αυτο-εκπληρούμενη προφητεία. Και νιώθεις μια παράταιρη ανακούφιση να κάνει παρέα στον πόνο σου. Ανακούφιση, επειδή ο κόσμος είναι τελικά όπως σου έμαθαν κι ας είναι σκληρός. Είναι κάτι οικείο, ενώ το άγνωστο, το καινούργιο, το διαφορετικό σε τρομάζει.

Πόσο συχνά αφήνουμε την ευτυχία μας να μας προσπεράσει ή οι ίδιοι ανοίγουμε τις παλάμες μας και την αφήνουμε να γλιστρήσει σαν άμμος;

Μία από τις πιο σημαντικές πηγές της ευτυχίας μας είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις.

Όλοι το ξέρουμε βιωματικά αυτό.

Η αυθεντική συνάντηση με έναν άλλο άνθρωπο είναι μία σύνδεση βαθιά.

Τόσο βαθιά που συγκλονίζει.

Κι αυτό είναι μια αμάθητη ευτυχία.

Οι άνθρωποι συνήθως έχουμε δειλή καρδιά.

Δεν την αντέχουμε για πολύ, δεν τη χωράμε.

Γιατί, όταν ήμασταν μικρά πλασματάκια στην πιο τρυφερή κι ευάλωτη περίοδο της ζωής μας, μας έμαθαν ότι τέτοια ευτυχία δεν την αξίζουμε.

Κι έτσι, επειδή δεν είμαστε έτοιμοι για τον παράδεισο, ο παράδεισος που μας χαρίζεται γίνεται κόλαση.

Όμως, φίλε μου, θέλω να σου πω ότι έχεις τη δύναμη να αρνηθείς αυτό που σου κληροδότησαν.

Έχεις τη δύναμη να φροντίσεις εσύ ο ίδιος τις πληγές σου και τις στερήσεις σου.

Έχεις τη δύναμη να ποτίσεις τις σημαντικές σου σχέσεις με τρυφερότητα, συμπόνια, κατανόηση κι αποδοχή – και να ξεκινήσεις από τη σχέση σου με τον εαυτό σου.

Έχεις τη δύναμη να φτιάξεις έναν όμορφο κόσμο για εσένα και έναν τέτοιο να κληροδοτήσεις, στη συνέχεια, στα παιδιά σου και στους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής σου.

..Και, φίλε μου, τους ξεχωριστούς ανθρώπους της ζωής σου να τους τιμάς και να τους φυλάς σαν θησαυρό.

Γιατί δε θα γίνουν όλοι οι άνθρωποι που συναντάς σημαντικοί για 'σενα.

Λίγοι θα ξεχωρίσουν.

Κι ακόμη πιο λίγοι θα σε αγγίξουν.

Κι αυτό είναι ένα δώρο από τη ζωή.

Κι εσύ είσαι άξιος γι' αυτό!